یک بام و صد هوا
به بهانه دستور تعطیلی درمانگاه‌های دامپزشکی در مناطق مسکونی همدان
*دکتر حسین صالحی
*دامپزشک و دانشجوی دکترای تخصصی سلامت در بلایا
از کجا می‌شود شروع کرد تا چرخش قلم خاطر عزیز کسی را در این بین مکدر نکند؟ چگونه بنویسیم و چگونه بگوییم تا مبادا اصولی را زیر پا نگذاشته باشیم؟ از ابتدای داستان سخن برآریم یا انتهای آن تا فقط از تلخی قصه حرف نزده باشیم؟
این سطرها که نگارش می‌شود را بیشتر عریضه‌ای فرض کنید برای حال بد دامپزشکان شهر همدان که این روزها تمام رویای جوانی خود را یک گوشه جمع کرده‌اند و باید آتش بزنند بر تمام تلاشی که سال‌ها برای آن خون دل خورده‌اند، شب‌نخوابی کرده‌اند و یک شب با بخشنامه‌ای بدون در نظر گرفتن شرایط سختی که برای ایشان و خانواده‌هایشان رقم می‌خورد، تیر خلاصی بر پیکر پر از رنج ناشی از بی‌توجهی به این رشته زده شود. دستوری داده شده است تا تمام کلینیک‌های دامپزشکی سطح شهر فعالیت خود را خاتمه داده و به خارج از شهر منتقل شوند تا مبادا بهداشت و امنیت روانی جامعه دچار خطر شود. در نگاه اول این دستور خیلی هم بد نیست و قرار نیست از فعالیت جلوگیری شود، فقط قرار است به خارج از شهر منتقل شوند و حسن آن بالاتر رفتن سطح بهداشت عمومی جامعه است.
سوال این است آیا در کمیسیون‌های مربوط به این تصمیم‌گیری تاریخی دامپزشک معین و مورد اعتماد وجود داشته است؟ اگر اداره‌کل دامپزشکی استان همدان و نظام دامپزشکی استان به عنوان نهاد تعیین‌کننده و قانون‌گذار در این رابطه تصمیمی گرفته‌اند چه پاسخ مناسبی مبتنی بر علم و منطق برای دامپزشکان شهر همدان دارند؟ یعنی باید بپذیریم که بدون هیچ‌گونه نظرخواهی نهادی تصمیم به صدور چنین تعلیقی را داده است و مشاوره و نقشه راه ترسیم نشده است؟ برای اخذ مجوز کلینیک دامپزشکی در مراکز استان‌ها باید سیری طولانی‌مدت و طاقت‌فرسا را طی کرد در روند اخذ مجوز در مناطق مسکونی در آن بازه زمانی این پیش‌بینی صورت نگرفته بود که در مناطق شهری منع قانونی برای تأسیس وجود دارد. در حال حاضر که ممنوعیت فعالیت کلینیک‌های دامپزشکی صادر شده است به کدام بند آئین‌نامه تأسیس استناد شده است. بعد از گذشت چندین سال از فعالیت این مراکز و جذب مراجعان به هزینه‌هایی از قبیل تأسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی که صرف شده، نگاهی شده است و چگونه این میزان خسارت مادی و معنوی تأمین خواهد شد؟
بهداشت عمومی با بسته‌شدن درمانگاه‌های دامپزشکی در سطح شهر ارتقا خواهد یافت؟ مگر نه این است که این مراکز به عنوان یک نقطه قرنطینه کد دریافت می‌کنند، به صورت دوره‌ای گزارش عملکرد ارائه می‌دهند و در کنترل بیماری‌های مشترک، تأثیرگذاری خود را مستقیم و غیرمستقیم اعمال کرده‌اند. با ادامه این روند، فعالیت زیرزمینی نه تنها دامپزشکان ادامه خواهد یافت بلکه مسیرهای غیرقانونی ظهور خواهند کرد؛ از دارو و واکسن‌های قاچاق و غیرمجاز گرفته تا حضور درمانگران غیرمجازی که از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. به این موضوع فکر می‌کنم که چگونه می‌خواهیم، پاسخی به ذهنم نمی‌رسد.
بعد زمانی و مسافت برای یک شهروند که نیاز خود را سریعا برطرف سازد در نظر گرفته شده است؟ با توجه به قوانین سخت و دست‌و‌پاگیر آئین‌نامه تأسیس به این مورد توجه شده است که پیداکردن مکانی در خارج از شهر با تأمین تجهیزات چقدر ممکن است بعید به نظر برسد؟ تمام این سوالات پاسخ روشنی دارد که مستقیما باید شخص مسئول سازمان نظام دامپزشکی صریحا به عنوان مدافع قانونی حقوق صنفی دامپزشکان نه تنها پاسخگو باشد، بلکه چاره‌ای برای برون‌رفت از مشکل به افکار عمومی ارائه دهد. هدف از نگارش این گزارش درخواست برنامه‌ریزی روشن برای اشتغال آن دسته از دامپزشکانی است که به حرفه طبابت حیوانات خانگی مشغولند. اگر قرار است این بخش از دامپزشکی حذف شود، بدیهی است که در ادامه بن اصلی بهداشت کشور که نهاد دامپزشکی است را نیز کنار بگذاریم.
این بخش از صحبت با همکاران دامپزشک است و ناگفته نماند در این بین نبود اتحاد صنفی دامپزشکان و تخریب‌های غیرحرفه ای به منظور درآمد بیشتر، رفتار غیرعلمی، حضور افراد سودجو و غیرمجاز در این بین به دامن‌زدن برای ایجاد مشکلات سهم کمی نداشته است. وظیفه هر نهاد متولی مرتبط با دامپزشکی شناسایی این رشته وزین است تا این تفکر ایجاد شود که سهم طبابت دامپزشکی تنها بخش کوچکی از وظایف این جامعه است. زندگی همه ما مدیون دامپزشکانی است که در موسسات واکسن‌سازی، مراکز علمی و صنایع غذایی با منشا دامی مشغول به فعالیت هستند. هدف از تأسیس یک درمانگاه دامپزشکی فقط مبتنی بر تشخیص، درمان و پیشگیری است. اگر بساط خرید و فروش سگ و گربه را علم کردید، برای فروش یک محصول دروغ را چاشنی کارتان کردید، حرکات و رفتار غیرحرفه‌ای در فضای مجازی برای جذب مخاطب انجام دادید از دو جهت مورد تهاجم قرار خواهید گرفت؛ اول آن‌که تمام زحمات تحصیل خود را زیر سوال برده و دوم آب در آسیابی ریخته‌اید که مخالف فعالیت‌های کلینیک های دامپزشکی هستند.
در پایان امیدوارم نهاد قانون‌گذار در مورد این مسئله عطوفت بیشتری به خرج داده و نظرات کارشناسان را با نگاهی بی‌طرفانه به بوته نقد بگذارد و نظام دامپزشکی استان قاطعانه به مسئله مطوحه ورود کند و پاسخی مناسب نه صرفا رفع تکلیف به افکار عمومی ارائه دهد. تا در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد بی‌انگیزگی دامپزشکان برای کار و طوفان بیماری‌های مشترک در جامعه نباشیم.