بوی خوش سیر در روستای سولان

*فاطمه کاظمی

*خبرنگار

از اوایل ماه مرداد تا اواسط ماه شهریور، از جاده مریانج به سمت جاده امامزاده کوه همدان که رانندگی کنید، هرچه بالاتر می‌روید بوی سیر و فرآورده‌های آن مشامتان را تحریک می‌کند. هر قدمی که برمی‌دارید، چند سبد سیر تازه، موسیر و سایر فراورده‌های آن مانند خلال، پودر و سیر ترشی در کنار جاده به فروش می‌رسد. بله، شما به روستای «سولان» قطب تولید سیر کشور نزدیک می‌شوید.

این روستا که طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، بیش از سه هزار نفر جمعیت دارد، تقریبا تمام زمین‌های کشاورزی خود را به کشت سیر اختصاص داده و تولیدات خود را به سراسر کشور و برخی کشورهای همسایه صادر می‌کند. به همین دلیل تمام اهالی روستا در هر رده سنی، زن و مرد در مراحل کاشت، داشت و برداشت سیر درگیر هستند و حتی برای اهالی روستاهای اطراف نیز اشتغالزایی می‌کنند. این است معجزه الوند…

سولانی‌ها از همدانی‌های اصیل محسوب می‌شوند که با ۳۵ درصد سیر استان همدان را تولید می‌کنند و باعث شده‌اند همدان قطب تولید سیر کشور لقب بگیرد. از آن‌جایی که سیر از جمله محصولات کم‌آب‌بر محسوب می‌شود، در شرایط کنونی همدان که با بحران بی‌آبی مواجه است، باید مورد توجه قرار بگیرد. سیر تولیدی در همدان به عنوان یک برند خاص در سال ۱۳۹۶ به ثبت ملی رسید که پیگیری برای ثبت جهانی آن نیز در دستور کار مسئولان همدان قرار دارد. سیر تولیدی در کشور در ۲ سال گذشته ۱۳۳ هزار تن بوده که ۵۱ هزار تن از آن یعنی ۴۰ تا ۵۰ درصد تولید کشور به استان اختصاص دارد.

سال زارعی گذشته ۴۲ هزار تن سیر خشک در چهار هزار هکتار سطح زیر کشت در استان تولید شده است و هشت هزار و ۳۰۰ تن نیز سیرتر برای مصرف تازه خوری تولید شده است.

جشنواره سیر

از چند سال پیش، همزمان با آغاز برداشت سیر، در روستای سولان، جشنواره سیر برگزار می‌شود، هرچند طی سه سال گذشته به علت شیوع کرونا، برگزاری این جشنواره متوقف شده بود، اما امسال با کاهش تعداد مبتلایان و آرام‌شدن اوضاع، این جشنواره به مدت دو روز با استقبال مسافران و گردشگران در سولان برگزار شد.

در این جشنواره غرفه‌هایی به منظور عرضه تولیدات به کشاورزان اختصاص داده می‌شود و مسئولان و رسانه‌ها سعی در معرفی ظرفیت‌های این روستا دارند.

نباید فراموش کرد این روستا می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری مورد توجه مسافران و گردشگران باشد، اما از کمترین امکانات مانند داشتن یک خانه بومگردی نیز محروم است.

تولید و فراورده موسیر

با مردم این روستا همراه می‌شویم، همراه آن‌ها در زمین‌های کاشت و واحدهای فراوری سیر قدم می‌زنیم. «حسین آقا» جوان سولانی که زمین‌های خود را به کاشت سیر اختصاص داده و واحدهایی نیز برای تولید مشتقات آن اختصاص داده، می‌گوید: سال‌های سال در روستای سولان موسیر هم می‌کاشتند، اما طی چند سال اخیر، این محصول در جاده امامزاده کوه کم و کمتر شد، بنابراین این محصول از شهرهایی مانند خرم‌آباد، بیجار و آوج وارد همدان می‌شود و توسط مردم روستای سولان فراورده می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: برای مثال موسیرها را خلال، تر و خشک، پودر یا تبدیل به ترشی می‌کنیم و آن‌ها را برای صادرات به کشورها و استان‌های دیگر می‌فرستیم. بخشی از این تولیدات نیز در اختیار کارخانه‌ها قرار می‌گیرد. بنابراین موسیر تولید متخص سولان است، هرچند خیلی کم شده است.

اشتغالزایی برای روستا

حسین آقا می‌گوید: همه مردم روستای سولان از زن و بچه گرفته تا مرد و پیرمردها و پیرزن‌ها در کاشت سیر این روستا سهم دارند و همه کارهای تولید و فراورده‌سازی این محصول توسط مردم روستا انجام می‌شود.

وی از صادرات این محصول صحبت می‌کند و ادامه می‌دهد: سیر سولان به کشورهای همسایه مانند عراق، پاکستان، افغانستان، ترکیه و آذربایجان صادر می‌شود، هرچند امسال صادرات این محصول با مشکل مواجه شده و همین باعث شده قیمت‌ها پایین بیاید و محصولات تولیدشده روی دست مردم روستا بماند. جالب است بدانید از شهرهایی مانند خرم‌آباد، سیر وارد همدان می‌شود و به نام سیر سولان به فروش می‌رود که باعث کسادی بازار شده است.

گویا میزان تولید ترشی سیر در سولان پایین است، دلیل آن را از حسین آقا می‌پرسم که می‌گوید: هزینه تولید این نوع ترشی برای کشاورزان بالاست، چون آن‌ها آن‌قدر سرمایه ندارند که برای مثال ۲۰ تن سیر را در انبار نگه دارند، هزینه‌های جانبی مانند خرید سرکه و مانند این نیز بالاست. بنابراین انجام این کار نیاز به سرمایه‌دار بزرگ دارد تا با ساخت یک کارخانه در سولان محصولات تولیدی این روستا را به ترشی تبدیل و صادر کند. این اتفاق حمایت از کشاورز را هم به دنبال دارد.

یکی دیگر از اهالی نیز به بیان مشکلات کشاورزان این روستا در راه تولید سیر می‌پردازد و می‌گوید: هزینه اجاره انبارها افزایش پیدا کرده، به طوری که برای ۶ ماه اجازه یک انبار در کنار جاده اصلی، باید ۴۰ میلیون تومان بپردازیم. بنابراین لازم است جهاد کشاورزی از کشاورزان حمایت کند و منظور من از حمایت تسهیلات و کمک‌های مالی نیست، بلکه مجوز ساخت سوله‌های ۱۰۰ تا ۱۵۰ متری به کشاورزان بدهد تا بتوانند تولیدات خود را در آن‌جا نگهداری کنند، بدون این‌که متحمل هزینه‌های سنگین شود.