*محمد اسدی پیروز
*روان‌شناس
روانشناسی ورزشی با کمک به عملکرد ورزشکاران، برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت و بلند‌مدت و کنارآمدن با اضطرابی که می‌تواند مانع عملکرد بسیار خوب در میادین ورزشی شود، تمرکز دارد.
اگر مسابقه ورزشی‌ای را تماشا کرده باشید، در حالی که در ثانیه‌ها آخر بازی مساوی است، بازیکن باید یک پرتاب آزاد انجام دهد تا برنده بازی شود او نفس عمیقی می‌کشد، تمرکز می‌کند، شوت می‌زند و گل می‌زند!
آیا از خود پرسیده‌اید که او چگونه این کار را با آن همه تماشاچی حریف و چگونه تحت آن همه فشار انجام داد؟
بله، اینجاست که می‌توان گفت این احتمال قوی وجود دارد که او با یک روان‌شناس ورزشی کار کرده است؛ در حالی که از مربیان انتظار می‌رود که توانایی‌های جسمانی یک ورزشکار را به حداکثر برسانند و به خوبی تنظیم کنند.
روانشناسان ورزشی بر جنبه ذهنی موفقیت تمرکز می‌کنند. از هر کسی که مجبور به انجام این کار شده است بپرسید، چه یک کشتی‌گیر المپیکی، یا یک بازیکن حرفه‌ای تنیس یا مدیرعامل یک شرکت بزرگ، یا هر فرد موفقی که در این کره خاکی پیروزی را تجربه کرده است. این افراد به شما خواهند گفت که ابتدا باید بازی ذهنی را برد تا بتوانی بازی واقعی را برنده شوی. در یکی از مسابقات ورزشی مهم جهانی، گشتی‌گیر روسی دو روز قبل از مسابقه دچار تب و لرز شدید می‌شود؛ طوری‌که مربیان و کادر فنی تصمیم می‌گیرند انصراف ورزشکار را اعلام کنند. در لحظه آخر ورزشکار بهبود نسبی پیدا می‌کند و در مسابقات حاضر می‌شود و در مسابقه هم پیروز می‌شود. بعد از بازی خبرنگار می‌پرسد: «تا لحظه آخر درگیر بیماری بودی چطور خود را برای مسابقه آماده کردی؟»، کشتی‌گیر پاسخ می‌دهد: «با ذهن». تمام لحظاتی که در تختوابم بودم و از شدت تب می‌سوختم و نمی‌توانستم بیرون بروم، تمام تکنیک‌ها را با ذهنم انجام می‌دادم تا جایی که تمام زمان مسابقه و حریفان را ذهنم باسازی می‌کردم و با همین تکنیک توانستم آمادگی خودم را حفظ کنم.
روانشناسان ورزشی به بازیکنان در هر رده‌ای از مبتدی گرفته تا حرفه‌ای کمک می‌کند تا توانمندی‌های خود را بیشتر کشف کنند. این توانمندی‌ها می‌تواند شامل الگوهای فکری، سبک‌های مقابله‌ای با استرس، مهارت‌های ارتباطی، پویایی شخصی و روابط موثر باشد.
یک تیم جوان شکل گرفته از چرخ‌دنده‌های انفرادی را در نظر بگیرید که باید برای اولین‌بار با هم کار کنند، یا یک تیم بزرگسال با تجربه که اخیراً یکی از اعضای تیم را به دلایلی ازدست داده است.
در سطح فردی، ورزشکاران ممکن است در لحظات حساس مسابقه مضطرب شوند یا تمرکز خود را از دست بدهند، یا ممکن است در برقراری ارتباط با هم‌تیمی‌های خود، یا ایجاد انگیزه برای تمرین دچار مشکل شوند.
هیچ یک از این عوامل ربطی به توانایی بدنی ندارند، بلکه رابطه مستقیمی با عوامل روانی (ذهنی) دارد.
روانشناسان ورزشی به ورزشکارانی که بیش از حد مضطرب هستند، تمرینات آرامش ذهن را آموزش می‌دهند تا به آن‌ها کمک کند قبل از بازی آرام شوند، یا ممکن است تکنیک‌های تجسم را برای حفظ تمرکز برموفقیت توضیح دهند. آن‌ها همچنین ممکن است بررسی کنند که چرا یک ورزشکار ممکن است یک مشکل خاص و تکرار شونده مانند مشکل در تمرکز داشته باشد.
داشتن علاقه به ورزش و ورزشکار بودن، افراد را واجد شرایط روان‌شناس ورزشی نمی‌کند. روان‌شناس ورزشی نیاز به آموزش و مدارک آکادمیک دارد که می‌تواند بعد از فارغ‌التحصیلی کارشناسی ارشد در رشته‌های روانشناسی و تربیت بدنی دوره‌های روانشناسی ورزشی را در فدراسیون پزشکی ورزشی یا کمیته ملی المپیک طی کند و پس از گذراندن انواع دوره‌ها و کارآموزی به همراه تیم‌های ورزشی مدارک خود را به عنوان روان‌شناس ورزشی دریافت کند. کلاس‌های فوق‌العاده هم در حرکت‌شناسی، فیزیولوژی، پزشکی ورزشی، فنون و مذاکره هم مورد نیاز است. آموزش مستقیم و تجربه در کاربرد روانشناسی در ورزش ضروری است.
روانشناسان ورزشی می‌توانند در تخصص زیر فعالیت داشته باشند:
روانشناسی ورزشی کاربردی (آموزش مهارت‌های تقویت عملکرد ورزشی مانند هدف‌گذاری و تصویرسازی و …)
روانشناسی ورزشی بالینی (ترکیب راهبردهای تمرین ذهنی از روانشناسی ورزشی با روان درمانی برای کمک به مراجعان با تشخیص مشکلات سلامت روان)
روانشناسی ورزشی آموزشی (آموزش مربیان و کادر فنی درارتباط موثر، مدیریت بحران، حل مسئله و … )
روانشناسی ورزشی روانسنجی (سنجش و اندازه گیری ضعف و قدرت ورزشکاران اندازه‌گیری رفتار و تبدیل به عدد)
فرصت‌های شغلی و کاربردی زیادی برای روان‌شناس ورزشی با مدرک پیشرفته در کشورهای پیشرفته وجود دارد.