گام نخست برای معرفی فرهنگ آجین

*فاطمه کاظمی

*روزنامه‌نگار

چند روزی است که از چاپ کتاب آجین می‌گذرد. این کتاب دریچه‌ای به سوی شناخت تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و هنر این شهر تاریخی است. در این کتاب سعی شده به پرسش‌هایی از این قیبل پرداخته شود که پیشینیان برای ما چه ارمغانی داشته‌اند؟ ما در کجای زنجیره ارتباطی نسل‌ها هستیم. با «محمود قاسمی آزمون» مولف کتاب به گفت‌گو نشسته‌ایم.

• از خودتان بگویید.

اهل آجین، ساکن همدان و فارغ التحصیل مهندسی عمران در سال ۱۳۷۸ از دانشگاه بوعلی سینا همدان هستم. ادبیات و هنر و تاریخ مطالعه می‌کنم و در خانواده‌ای ۵ نفره زندگی می‌کنم. عمده‌ترین فعالیت فرهنگی‌ام، تأسیس انجمن ادبی مهرآجین و چاپ و نشر کتاب رازهای موفقیت مالی است.

• چرا به فکر تألیف چنین کتابی افتادید؟

به جرأت می‌توان گفت سرعت روند تغییرات اجتماعی، فرهنگی جامعه کنونی، بسیار بیشتر از تمام طول تاریخ بوده است. این سرعت آن‌چنان غیر قابل تصور و اجتناب است که به سادگی نمی‌توان اطمینان یافت که ما توانسته‌ایم آن‌چه که از پیشینیانمان، آموخته‌ایم را به نسل بعد منتقل کنیم.

طبیعی است در چنین روندی باید گزارش مکتوب و قابل نگهداری و مستندی به نسل‌های آینده تسلیم کرد. از آن‌جا که تاریخ شفاهی، به سادگی قابل تحریف و جابجایی و از بین رفتن است، نمی‌توانیم حجم عظیم میراث کهن گذشتگانمان را در اختیار فرزندان خویش بگذاریم. ابزارهای جدید نظیر تلویزیون و گوشی‌های پیشرفته و تبلت‌ها و رایانه‌ها گرچه به ثبت و ضبط قسمتی از این آگاهی‌ها کمک می‌کنند، اما خود عامل بسیار موثر گسستگی فرهنگ‌ها و فاصله گرفتن نسل‌های بعد از پدرانشان هستند. بنابراین میراث مکتوبی مانند کتاب می‌تواند در حفظ این آگاهی‌ها، بهترین نقش را ایفا کند.

• در این کتاب به چه چیزی پرداخته می‌شود؟

کتاب آجین، دریچه‌ای است به شناخت تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و هنر آجین. در این کتاب سعی شده است به پرسش‌هایی از این قبیل پرداخته شود که پیشینیان برای ما چه ارمغانی داشته‌اند؟ ما در کجای زنجیره ارتباطی نسل‌هاییم؟ در این تاریخ پر فراز و نشیب، نسل ما و نسل‌های آینده چه بهره‌ای از گذشته برده‌اند و چه هدیه‌ای به آیندگان می‌توانند داد؟ کجای تجربه پیشینیانمان، ابهامات آینده ما را می‌تواند بزداید و در روشن‌تر شدن مسائل زندگی ما موثر واقع شود؟

در این کتاب، درباره موضوعات ذیل بحث شده است:

کلیاتی در مورد اسدآباد، ویژگی‌های اهالی آجین، وجه تسمیه آجین، دوره‌های تاریخی و ارتباط ویژه با دوره ساسانیان، جغرافیای اداری و رسمی بخش پیرسلمان و جغرافیای آجین، طایفه‌ها و گروه‌ها و خاستگاه‌های آن‌ها، جمعیت و زبان و فرهنگ، شاعران و نام آوران و تأثیرگذاران، تحولات زیربنایی، آجین در اشعار دیگران،  آداب و رسوم و فرهنگ عمومی، کشاورزی، پوشش گیاهی و تنوع جانوری، مشاغل، جنگ تحمیلی، شهدا و ایثارگران، مکتب‌خانه‌ها و تاسیس مدارس و تاریخچه آموزش به سبک مدرن، بازی‌های بومی و سنتی، تاریخچه روشنایی و آب، چشمه‌ها و کوه‌ها و جاذبه‌های طبیعی و حمام قدیمی، محل‌های باستانی، باغ‌ها و سوغات و صنایع دستی، ضرب المثل‌ها و کنایه‌ها و متل‌ها، غذاها و ابزارها، معماری و مانند این.

بخش‌هایی مانند ضرب المثل ها، خرافات، نام‌آوران، ترین‌ها و بخش‌های دیگر در حال کامل شدن هستند. این یک گام اولیه است که ممکن است برای رسیدن به هدف والایی که در پیش است، چندان بلند نباشد. اما مطمئنا دوستان جوان اهل دانش این سرزمین، این تلاش ۵-۶ ساله را تا رسیدن به یک مجموعه پخته کم نظیر و کم نقص، ادامه خواهند داد.

مسئله جالبی که در خلال نوشتن این کتاب اتفاق افتاد، برخورد با حکایات و داستان‌های بسیار جذاب و اثربخشی بود که البته در قالب کتابی مستند نمی‌توانستم جایشان بدهم. اما به نظرم رسید جای این حکایات و داستان‌ها در ادبیات ما بسیار خالی است. شاید یک مجموعه داستانی هم بتوان در کنار این کتاب نوشت که به نوعی کامل کننده مسائل مستند و جدی باشد.

• در مورد سایر شهرها و روستاها چه می‌توان کرد؟

میراث ملی و فرهنگ ما بسیار باشکوه و کهنسال است و نباید گذاشت این میراث عظیم با گرد گذر زمان، پوشیده شود. طبیعتا جوانان فرهیخته در مورد وطن خویش مسئولیت دارند. ما باید آن‌چه را که به آئین و فرهنگ پیشینیانمان مربوط است، به درستی حفظ کنیم و به آیندگان منتقل کنیم. گاهی این حفظ و انتقال با نوشتن کتاب میسر می‌شود، گاهی با ساخت فیلم یا برپایی موزه و گاهی با ضبط صوت و تصویر و مانند این.

قاعدتا بسیار مشتاقم که این اتفاق مثبت در تمام روستاها و شهرهای کوچک و بزرگ با همکاری جوانان ادب آموخته، انجام شود. آن وقت می‌توان به یک دایره المعارف بزرگ منطقه و ملی اندیشید که نمونه‌اش در تاریخ یافت نمی‌شود.

ممکن است در ابتدای کار متوجه ارزش کاری که در حال انجام دادنش هستیم، نباشیم. اما به تدریج، در همان گام‌های اول تحقیق، متوجه خواهیم شد چه مسائل بزرگ و قابل توجهی از چشم ما و دیگران تاکنون پنهان بوده است و پدران ما چقدر شایستگی دارند که در مورد آن‌ها بحث و گفت‌وگو شود. آن‌ها در بسیاری موارد، فراتر از چیزی که ما می‌اندیشیم، فکر می‌کرده‌اند، حرکت می‌کرده‌اند و کار می‌کرده‌اند.