وقتی فریاد کم‌آبی بلند می‌شود!
باغات شهر سراب‌ها، در تمنای آب

*سجاد سیف

*خبرنگار

کاهش منابع آبی و نزولات جوی به چالشی برای اراضی کشاورزی و باغات شهرستان نهاوند تبدیل‌شده است، عبور از طرح‌های الگوی کشت در زمینه محصولات آب‌دوست، زنگ خطر بحران آب را در شهر سراب‌ها به صدا درآورد و باغات تشنه را محتاج یک جرعه آب کرده است.

بهار امسال نه خبری از بارش‌های سیل‌آسای چند سال اخیر بود و نه از بارش‌های معمول بهاری، ضمن آن‌که در زمستان نیز میزان بارش‌ها به نسبت گذشته کاهش پیدا کرده بود.

چه کسی باورش می‌شد شهرستان نهاوند با وجود سراب‌های و چشمه‌های جوشان متعدد از جمله گیان، فارسبان و سراب گاماسیاب که سرچشمه اصلی کارون است، این روزها خودش بی‌آب مانده و دچار بحران باشد، اما این اتفاق افتاده و چند سالی است روستائیان و باغداران معترض نهاوندی و همه آن‌هایی که در این شهرستان حتی برای آب آشامیدنی‌شان لنگ مانده‌اند فریادشان بلند شده و معترضان برخلاف گذشته دست به دامن فرماندار، نماینده، امام جمعه و دادستان تجمع کرده و خواستار عدالت در توزیع آب بودند. آن‌ها آمده بودند که بگویند حاصل دست‌رنجشان تشنه است و چیزی نمانده که باغات سبزشان خشک و نابود شود.

 

با این وجود به دلیل وابستگی شدید اقتصاد منطقه به کشاورزی و دامداری و بحرانی بودن شرایط منابع آبی شهرستان به دلیل کاهش نزولات جوی و سوءمدیریت در توزیع حق آبه بهره‌برداران، وضعیت برای شهر سراب‌های خروشان و چشمه‌های جوشان بسیار نگران‌کننده است.

راهکار

تغییر الگوی کشت، تغییر در نوع و روش آبیاری، مقابله با اضافه برداشت چاه‌ها، نصب کنتور هوشمند آب روی چاه‌ها و انسداد چاه‌های غیرمجاز از جمله راهکارهایی برای مقابله با این بحران به شمار می‌رود که با توجه به شرایط و وضعیت نابسامان منابع آب شهرستان  نیاز به راهکار فوری و ضرب‌الاجلی محسوس است که می‌توان مشخصاً ممنوعیت کشت‌های دوم را عنوان کرد. همچنین ترویج کشت‌های گلخانه‌ای که هم از نظر مصرف آب و هم بهره‌وری محصول و به‌علاوه در جهت اشتغال‌زایی می‌تواند برای شرایط ویژه شهرستان نهاوند مناسب باشد.

گلایه باغداران

باغداران با ابراز گلایه از وضعیت موجود می‌گویند؛ مشکل این است که عمل با حرف یکی نیست و در طول این مدت جز وعده از طرف مسئولین چیزی ندیدیم. در روزگار کنونی آحاد جامعه از گفتار شفاهی و انطباق‌نداشتن گفتار و کردار  مسئولین خسته شده‌اند و تشنه تصمیمات عملی و اجرایی برای حل مشکلات پیش رو هستند.

با اخلال‌گران در امر آبرسانی به شدت برخورد می‌شود

 

فرماندار نهاوند در این رابطه می‌گوید: با توجه به بحرانی‌بودن وضعیت منابع آبی در سال جاری با برهم‌زنندگان تقسیمات انجام شده و اخلال‌گران در امر آبرسانی برای جلوگیری از تضییع حق‌آبه‌بران به شدت برخورد خواهد شد و در این خصوص هیچگونه مماشاتی صورت نخواهد گرفت.

«ضرغام احمدوند» تأکید می‌کند: با توجه به وظیفه ذاتی اداره آمور منابع آب شهرستان برای تحویل حجمی آب رودخانه گاماسیاب به سربندهای اصلی؛ وراینه، گبری، بیان، تکه، فیازمان و شعبان به نمایندگان کشاورزان و باغداران تحت پوشش انهار مذکور و با توجه به کم‌آبی سال جاری و برای جلوگیری از هرگونه تنش و درگیری بر اساس درصدهای تعیین‌شده بر اساس اراضی تحت پوشش هر نهر و سوابق موجود در مدیریت منابع آب برای تقسیم و توزیع به‌وسیله جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند ضروری است اقدامات لازم و نظارت‌های بیشتری در این زمینه تحقق پذیرد.

کشت دوم ممنوع

دادستان عمومی و انقلاب شهرستان نهاوند نیز در این رابطه می‌گوید: کشاورزانی که اقدام به کشت دوم می‌کنند و مجوز برای برداشت آب زیرزمینی و سطحی نداشته باشند، با تائید و پیگیری اداره منابع آب، حق استفاده از آب رودخانه و چاه‌های آب را ندارند. بنابراین نظر به کاهش قابل ملاحظه نزولات جوی در سال آبی جاری و لزوم برنامه‌ریزی برای مقابله و کاهش تبعات منفی برای منابع آب زیرزمینی شهرستان نهاوند و با توجه به مشکلات پیش آمده بین کشاورزان و باغداران در خصوص نحوه برداشت آب‌های سطحی رودخانه گاماسیاب در صورت زیر کشت بردن زمین‌های کشاورزی برای بار دوم و متعاقب آن برداشت بی‌رویه و غیرقانونی از منابع آب زیرزمینی و سطحی شهرستان با بحران آب مواجه خواهد شد که اجازه این کار به بهره‌برداران داده نمی‌شود و با متجاوزان و تضییع‌کنندگان حق‌آبه بهره‌برداران برخورد قاطع صورت می‌گیرد.

۱۰۰میلیارد تومان اعتبار برای بتنی‌کردن کانال‌های خاکی و انهار کشاورزی

نماینده نهاوند در مجلس شورای اسلامی اظهار می‌کند: تخصیص اعتبارات ملی در حوزه کشاورزی برای انجام بتنی‌کردن نهرهای خاکی و سنتی و همچنین اجرای طرح‌های فنی و زیر بنایی می‌تواند در کاهش مصرف آب راهگشا بوده و ضمن کاهش هزینه‌ها، موجب افزایش تولید محصولات کشاورزی و اطمینان خاطر بهره‌برداران شود.

«علیرضا شهبازی» در این رابطه توضیح می‌دهد: با توجه به شرایط شهرستان نهاوند به لحاظ کشاورزی و دامداری از گذشته و نیاز به تکمیل و توسعه طرح‌های زیر بنایی کشاورزی و آبخیزداری ضروری بوده که درخواست لازم برای توسعه و تأمین اعتبار طرح های مختلف از جمله آبیاری تحت فشار در اراضی شهرستان، تکمیل کانال نهر شعبان و راج، بتنی‌کردن سایر کانال‌ها و انهار کشاورزی و باغات که امکان لوله‌گذاری آن‌ها وجود ندارد، از محل اعتبارات استانی و ملی داده شده است و موافقت ۱۰۰میلیارد تومان اعتبار اخذ شده است.

وی می‌افزاید: بتنی‌کردن نهر راج و شعبان با اعتبار ۳۰میلیار تومان از طریق ماده ۵۶ و مصوبه وزارت جهاد کشاورزی و بانک عامل در حال پیگیری است، همچنین مبلغ ۲میلیارد تومان نیز از محل اعتبارات در اختیار نماینده نیز برای بتنی‌کردن نهر شعبان در نظر گرفته شده است که به زودی تخصیص و عملیات اجرایی کار آغاز می‌شود. تمام چاه‌های مجاز باید پروانه بهینه بهره‌برداری و نصب کنتور حجمی صورت گیرد.

 

رئیس امور منابع آب شهرستان نهاوند نیز در این رابطه می‌گوید: در نهاوند یک‌هزار و ۱۶۰ چاه عمیق و نیمه‌عمیق مجاز وجود دارد که حدود ۸۰۰ مورد آن برای مصارف کشاورزی و مابقی برای مصارف صنعتی ، خدماتی و شرب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

«اکبر دهقانی» در خصوص راهکارهای جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب زیرزمینی این شهرستان می‌افزاید: برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه آب تمام چاه‌های مجاز باید پروانه بهینه بهره‌برداری دریافت کرده و علاوه بر آن نسبت به نصب کنتور حجمی نیز اقدام شود.

وی تأکید می‌کند: برای جلوگیری از افت منابع آب زیرزمینی ۱۱ راهکار از سوی وزارت نیرو اعلام شده که مهمترین آن‌ها نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های آب مجاز، مسدودکردن چاه‌های غیرمجاز و تقویت گشت‌های کم‌آب‌بر و زودبازده و ممنوعیت کشت دوم است.

دهقانی تصریح می‌کند: در حال حاضر ۴۸۵ حلقه انواع چاه عمیق و نیمه‌عمیق در این شهرستان دارای کنتور است که میزان مصرف آب را مدیریت می‌کنند و ۱۷۰ حلقه چاه نیز که فاقد کنتور بود، پلمب شده و به کنتورساز معرفی شده‌اند.