*عاطفه شکری
*کارشناس ارشد معماری
شهر به عنوان پدیده‌ای پیچیده و پویاست که در گذر زمان همواره دچار تحولاتی کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و فرهنگی می‌شود. در نتیجه رشد سرسام آور شهرها و مدیریت شهری به علت فقدان منابع و زمان لازم برای پاسخگویی به نیازهای فزاینده شهروندان، دچار معضلی شده که رهایی از آن را تنها در چارچوب راه‌حل‌های نوین می‌توان جست‌وجو کرد. ضرورت تهیه این‌گونه طرح‌ها به مشکلات شهری بر می‌گردد. مشکلات مورد نظر حاصل افزایش جمعیت شهرها و جریان مهاجرت به آن‌ها بوده است.
طرح جامع، طرح بلندمدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، به سازی و اولویت‌های مربوط به آن‌ها تعیین شده و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌شود که برحسب ضرورت، قابل تجدیدنظرنیز خواهد بود. طبق قانون بررسی و تائید طرح جامع با شورای اسلامی شهر است با این حال طرح جامع شهر همدان چندسالی است در دست بررسی قرار گرفته و از آن‌جا که مورد تائید متخصصان ذیصلاح نبوده منتظر تغییر و ارائه طرحی جدید برای این کهن شهر که پایتخت تاریخ و تمدن نام گرفته، هستند.
از آن‌جایی طرح جامع باید مایه آرامش و رفاه اجتماعی برای شهروندان باشد و آسایش و نظرعموم مردمی که در کالبد فضایی آن شهر زندگی می‌کنند در اولویت قرار بگیرد، حال آن‌که به باور بسیاری از صاحب‌نظران در طرح جامع کنونی که از سال ۹۵ برای همدان در حال تهیه و تنظیم است، زندگی اجتماعی در اولویت قرار نگرفته است. در ادامه به برخی از دیدگاه‌های صاحب‌نظران اشاره می‌شود.
- در سابقه و اسناد قبلی در همدان کشاورزی و گردشگری مرکز توجه بوده که می‌توانست به عنوان سکوی پیشرفت شهر قلمداد شود، در صورتی که در طرح جامع پیشنهادی توجهی به این موضوع نشده است.
- در طرح جامع کنونی رویکردهای اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی کمتر دیده و لحاظ شده است.
- در دنیای امروزی که بازار رقابت بین شهرها داغ است بدیهی است که هر شهری نیازمند اهدافی بلندمدت و برنامه‌ای حساب شده است حال آن‌که هیچ برنامه و هدف بلندمدتی برای شهر متصور نشده‌اند که باقی برنامه‌ریزی های شهری نیز گامی در جهت تسهیل آن هدف باشند.
- از دیگر ایراداتی که به این طرح وارد است تعیین تکلیف نکردن زمین‌های بلاتکلیف بین شهری، احداث بیمارستان در دامنه سبز الوند و الحاق شهر جورقان به همدان است.
- در شهر همدان زمین‌های بسیاری بلاتکلیف مانده‌اند، از طرفی نیاز متقاضیان به مسکن ملی بیش از ظرفیت زمین‌های خالی مسکونی موجود در مناطق است، از طرفی زمین‌های خالی بسیاری با کاربری کشاورزی در بافت شهری دیده می‌شوند که بعضی کاربری کشاورزی نیز ندارند و بی‌فایده‌اند.
- این در حالی است که ما پیشنهاد احداث شهرک در زمین‌هایی راداریم که برای دسترسی‌ها و زیرساخت‌های آن‌ها فکری نشده است و احداث شهرک در چنین مناطقی مستلزم زمان و هزینه بسیاری است که برای شهر به‌صرفه نیست.
- طرح جامع طرحی است برای افزایش آسایش زندگی مردم یک جامعه اما طرح کنونی معضل جامعه همدان شده و اعتراض مسئولین، معماران، شهرسازان و اساتید بنام و متخصصین این حوزه را در پی داشته است.
- از پیشنهادات این طرح برای مشکل کمبود زمین خالی برای مسکن و گرانی ملک در همدان، الحاق روستاها و شهرهای اطراف به همدان است، این پیشنهاد بدون درنظر گرفتن جزییات مسئله نه تنها معضلی از همدان را حل نمی‌کند بلکه معضلات بسیاری برای مردم و شهر همدان درپی خواهد داشت.
- الحاق روستا به شهر فقط روستا را از تولیدکننده‌بودن به حاشیه‌نشین شدن تبدیل می‌کند و به دنبال آن تبعات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی فراوانی خواهد داشت.
- در همدان کارشناسان و متخصصین بنامی در این حوزه حضور دارند که اغلب یا از حضورشان بهره نمی‌گیرند یا حضورشان صرفا برای احترام به شخصیت ایشان بوده و رأی و نظرشان در مسائل و امور شهری اعمال نمی‌شود.
بی‌شک تصویب طرح جامع شهری برای همدان اگر سه سال دیگر هم به طول بینجامد اما طرحی پخته و کارآمد با در نظر گرفتن رفاه اجتماعی مردم، میزان مداخله شهر در طبیعت و بافت سبز شهر، نقاط قوت شهر اعم از توسعه گردشگری و پیشرفت و تحول در عرصه کشاورزی و موارد دیگر باشد، بهتر است تا اجرای طرحی با نواقص بسیار که توجیه و دفاعی هم در پس آن نیست!
سلوم
و هیچ اندوهی از دل برطرف نشود.
مگر توع انرا برانی…