*علی پاشا رجبلو
*مدرس موسیقی
هنر موسیقی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین هنرها، همواره ارتباط نزدیکی با همه قشرهای جامعه و طبقات مختلف اجتماعی داشته و جزو جدایی ناپدیر زندگی انسان‌ها بوده و هست. اگرچه امروزه موسیقی در مراکزی چون سالن‌های موسیقی و فرهنگسراها و به طور کلی در فضاهای سربسته، با برنامه‌ریزی قبلی به صورت تکنوازی و یا گروه نوازی اجرا می‌شود، اما با بررسی پیشینه شکل‌گیری حیات موسیقی مشاهده می‌شود که موسیقی ابتدا در فضاهای باز و در مراسم آیینی و جشن‌ها انجام می‌شده است که به تدریج به داخل محل‌ها و امکان سرپوشیده منتقل می‌شود و در ادامه بخشی از نوازندگان و هنرمندان همچنان موسیقی را در میان مردم شهرها و روستاها و محلات به صورت زنده در شکل‌های مختلف حفظ و اشاعه می‌دهند که امروزه به شکل «موسیقی خیابانی» در خیابان و کوچه‌ها اجرا می‌شود.
در دوره ساسانیان که موسیقی از شرایط بهتری برخوردار بود صدها نوازنده و خواننده موسیقی (خنیاگر و رامشگر) از کشور هند به ایران فراخوانده می‌شوند تا برای نشاط و شور مردم در شهرها و کوی و برزن به اجرای موسیقی سازی و آوازی بپردازند و در دوره‌های تاریخی بعد، بخشی از نوازندگان و خوانندگان موسیقی، با حضور در مراسم نمایشی و آئینی چون تعزیه و برخی دیگر به عنوان نوازندگان دوره‌گرد، آثار موسیقایی خود را در شهرها و روستاها به صورت مستقیم و رودرو به مردم ارائه می‌کنند.
هر چند امروزه اغلب اجراهای موسیقی در سالن‌ها و مراکز فرهنگی در قالب کنسرت برگزار می‌شود و رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی نیز در این خصوص فعالیت دارند اما همچنان موسیقی خیابانی که به صورت زنده و از نزدیک اجرا می‌شود یکی از محبوب‌ترین شاخه‌های موسیقی در جهان است که می‌تواند لحظات شیرین و به یاد ماندنی برای شنوندگان خود ایجاد کند.
ویژگی موسیقی خیابانی به گونه‌ای است که شنونده موسیقی بدون هیچ اجباری برای پرداخت پول، می‌تواند از ساز و آوازی که معمولا پر از نشاط و برگرفته از ملودی‌های خاطره‌انگیز است، لذت ببرد و بر خلاف عده‌ای متعصب که نگاه تحقیر آمیز به موسیقی خیابانی و عوامل اجرائی آن را دارند باید گفت که این موسیقی پر از نشاط است و هنرمندان این عرصه شجاعانه بدون توجه به مشکلات اجتماعی و گاه برخوردهای قهرآمیز، به فعالیت و ارائه هنر خود ادامه می‌دهند.
البته باید توجه داشت که عده‌ای در این میان فقط به دنبال کسب درآمد هستند که نه ساز مناسبی دارند (که معمولا حتی ساز شان کوک نیست) و نه آشنایی به موسیقی. اما بسیاری از نوازندگان موسیقی خیابانی یا فارغ‌التحصیل مراکز دانشگاهی هستند و یا آن را به صورت شفاهی نزد استادی فراگرفته‌اند که اگر بتوان از آن‌ها حمایت و از سویی بسترهای مناسب و فرهنگسازی لازم را فراهم کرد، می‌تواند هم در ایجاد نشاط اجتماعی موثر باشد و هم از آن به عنوان یک جایگزین مناسب در عرصه‌هایی چون جذب گردشگر استفاده کرد.
بسیاری از هنرمندان مشهور جهان موسیقی در خیابان و رستوران‌ها آغاز کردند که ابتدا گمنام و ناشناخته بودند و به تدریج با نشان دادن توانایی‌های خود در عرصه موسیقی توانستند به هنرمندان به نامی در تاریخ بدل شوند. روز ۲۳ ژوئیه هر سال در بسیاری از کشورهای جهان «روز جهانی اجراهای خیابانی» نام‌گذاری شده که در این روز فستیوال‌های بسیار پرشوری برگزار می‌شود.
کشور ما نیز با داشتن تنوع موسیقایی و به ویژه موسیقی نواحی اقوام مختلف و توانایی‌های بالقوه در این زمینه، می‌تواند با برنامه‌ریزی درست و حمایت از موسیقی خیابانی، از آن به عنوان یک حرکت فرهنگی که تاثیر مثبت و نشاط آوری را در جامعه ایجاد می‌کند، بهره برد. شنیدن صدای یک ساز در کوچه و محله و خیابان هنوز هم برای مردم دوست‌داشتنی است و جذابیت‌های خود را دارد و توجه به این شاخه از موسیقی می‌تواند علاقه‌مندان بسیاری را برای فراگیری هنر موسیقی ترغیب و تشویق کند.