*داود احمدی
*دانشجوی دکترای معماری
به دنبال رشد فزایده شهرنشینی در دهه‌های اخیر در ایران و به‌ویژه در شهر همدان، تامین مسکن به یکی از مهم‌ترین مسائل کشور تبدیل شده است. در این میان آپارتمان‌نشینی به ویژه در شهرهای بزرگ به عنوان یک گزینه برای حل بحران مسکن ارائه شده است اما نکته‌ای که در بررسی روند ایجاد مجتمع‌های آپارتمانی در ایران و خصوصا شهر همدان مشاهده می‌شود این است که همواره از توجه به اصول و معیارهای شهرسازی و رعایت ضوابط و مقررات در طراحی و ساخت این مجتمع‌ها کاسته شده است. امروزه یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در طراحی و ساخت آپارتمان، بخش پارکینگ است که متاسفانه در بیشتر موارد از توجه به رعایت اصول و معیارها و ضوابط و مقررات مربوط به طراحی و ساخت آن غفلت شده است.
همین بی‌توجهی امروزه مشکلات بسیار زیادی همچون مشکلات اجتماعی- فرهنگی، پایمال شدن حقوق شهروندی و مانند این را برای ساکنین مجتمع‌های آپارتمانی به وجود آورده است. براساس پژوهش‌های صورت گرفته علاوه بر این‌که ضوابط و مقررات شهرداری در ارتباط با پارکینگ دارای ضعف و ابهام هستند در بسیاری از موارد نیز بساز و بفروشان برای دستیابی به سود بیشتر این قوانین را رعایت نمی‌کنند که این به آن معنی است که ضعف و ابهام در قوانین و سختگیری‌نکردن و نظارت کافی شهرداری در مورد رعایت آن باعث شده است که بسیاری از بساز بفروشان از این موقعیت استفاده کرده و تنها با پرداخت جریمه به شهرداری به راحتی این قوانین را در جهت کسب منافع بیشتر زیرپا بگذارند. علاوه بر این، یافته‌های پژوهش‌ها مرتبط با مبحث پارکینگ نشان می‌دهد که بین دو متغیر رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ و بروز مشکلات اجتماعی- فرهنگی در آپارتمان‌ها رابطه معناداری وجود دارد به عبارت دیگر رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ منجر به بروز مشکلات اجتماعی – فرهنگی نظیر نزاع و مشاجره و افزایش کدورت، اختلاف و فاصله بین ساکنین، افزایش احتمال سرقت خودرو و سلب آسایش و امنیت ساکنین مجتمع‌های آپارتمانی می‌شود. یکی دیگر از نتایج بی‌توجهی به موضوع تامین پارکینگ این است که بروز مشکلات ترافیکی در کلان‌شهر همدان رابطه معناداری با رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ در آپارتمان‌ها دارد. به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، مشکلات ترافیکی در شهر همدان وابسته به عوامل دیگری همچون تناسب و توازن نداشتن بین تولید سالانه خودرو و ظرفیت معابر و خیابان‌های شهر، کمبود پارکینگ طبقاتی برای مراکز تجاری، اداری و فرهنگی و کمبود سیستم‌های حمل و نقل عمومی و مانند این است. بنابراین بین دو متغیر رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ در آپارتمان‌ها و بروز مشکلات با ریشه اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد به این معنی که رعایت‌نکردن این ضوابط می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی با ریشه اقتصادی نظیر افزایش احتمال سرقت خودرو و وارد شدن ضرر مالی به مالک آن و نامتناجس شدن بافت فرهنگی محلات به علت سکونت خانواده‌های کم درآمدتر در واحدهای آپارتمانی ارزان‌تر فاقد پارکینگ که ممکن است با سایر ساکنین سنخیت فرهنگی نداشته باشند بشود.
از سوی دیگر بین دو متغیر رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ در آپارتمان‌ها و پایمال شدن حقوق شهروندی نیز رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین می‌توان گفت که بروز مشکلاتی نظیر سد معبر، اتلاف وقت شهروندان و ایجاد استرس و افزایش فشارهای روحی ناشی از درگیری و مشاجره در بین افراد به علت پارک وسایل نقلیه ساکنین واحدهای فاقد پارکینگ در حاشیه کوچه‌ها، معابر و محل‌های نامناسب که همگی از شاخص‌های پایمال شدن حقوق شهروندی محسوب می‌شوند یکی از پیامدهای رعایت‌نکردن ضوابط مربوط به پارکینگ در آپارتمان‌هاست.
در پایان پیشنهاد می‌شود ضمن تاکید و تمرکز بر آموزش شهروندی و با توجه به تولید روزافزون خودرو و ماشینی‌شدن زندگی انسان‌ها و نیاز ساکنین مجتمع‌های آپارتمانی به بیش از یک پارکینگ شایسته است برای جلوگیری از بروز تبعات ناشی از تأمین نکردن پارکینگ یا پارکینگ مزاحم تدابیری اتخاذ شود که از محوطه‌های مجتمع‌های آپارتمانی نیز به‌عنوان تامین بخشی از پارکینگ ساکنین استفاده شود. به طور مثال می‌توان مجتمع‌هایی همچون سعیدیه، شاهد، مجتمع‌های مسکونی جولان و مواردی از این دسته را اشاره کرد.