کلاهی برای زندگی
ترومای سر ظاهرا در اثر دوچرخهسواری ایجاد شده اما در اصل علل دیگری در بروز آن دخیل هستند
رزیدنت جراحی مغز و اعصاب بیمارستان بعثت در پاسخ به نشانه‌های خطر در تروماهای سر حین تصادف با دوچرخه توجه به این علائم را بسیار مهم می‌داند: سردردهای فزاینده‌ای که به مسکن جواب نمی‌دهد، گیجی و بی‌قراری، افت سطح هوشیاری و خواب آلودگی، حالت تهوع و استفراغ، کبودی دور چشم و گوش که باید حتما در اولین فرصت به بیمارستان مراجعه کنند.
*زهرا کرد
این روزها اورژانس بیمارستان به جز بیماران پای ثابت کووید، تصادف، نزاع و خودکشی شاهد نوع متفاوتی از تروما است که رده سنی خاصی را شامل نمی‌شود و از کودک تا میانسال هر دو جنس را درگیر می‌کند. ترومایی که ظاهرا در اثر دوچرخهسواری ایجاد شده اما در اصل علل دیگری در بروز آن دخیل هستند.
خرده روایت‌ها
مانند آقای پنجاه سالهای که سه روز پس از بازنشستگی به زعم خودش می‌خواسته فشار خونی را کم کند و یا اضافه وزنی را تعدیل، پس از بازگشت از دوچرخهسواری در اثر برخورد سرش با رمپ پارکینگ شخصی‌اش دچار خونریزی وسیع و مرگ مغزی شد و یا پژمان سی سالهای که سال‌هاست دوچرخهسواری می‌کند، می‌رود که غبار خستگی روزگار را با دوستان دوچرخه‌سوارش در مسیر غیر ایمن حیدره بزداید که در اثر لغزش یک سنگ زیر لاستیک چرخش، دچار بی‌تعادلی و سقوط می‌شود و متعاقبا این روزها کاهش و اختلال شنوایی را تجربه می‌کند. موارد این‌چنینی جز موارد فصلی اورژانس بیمارستان است.
مواردی که هر ساله شاهدش هستیم اما چاره‌ای برای کنترل و کاهش آن نمی‌جوییم یا در بهترین حالت سعی در پاک کردن صورت مسئله داریم مانند پدر فاطمه؛ دختربچه ده سالهای که در اثر افتادن با دوچرخه دچار خونریزی مغزی شد و پدرش با تحکم و اطمینان می‌گفت که از این پس دوچرخه‌اش را می‌فروشم و اجازه نمی‌دهم رکاب بزند.
دوچرخهسواری به قیمت سَر و گردن!
دکتر «حمیدرضا دوست آبادی» رزیدنت جراحی مغز و اعصاب بیمارستان بعثت از آسیب‌های بالقوه‌ای که دوچرخهسواری غیرایمن به فرد و جامعه وارد می‌کند چنین سخن می‌گوید: ساختار آناتومیک سر و گردن (وسعت دامنه حرکتی و کاهش عضلات ناحیه مذکور) به گونه‌ای است که در ۷۵ درصد تروماهایی که به انسان وارد می‌شود، این دو عضو درگیر می‌شوند و شاهد آسیب به این ناحیه حساس هستیم، ناحیه‌ای که مرکز کنترل همه اعمال حیاتی و تنفس را بر عهده دارد و با کوچک‌ترین آسیبی عوارض جبران‌ناپذیری به فرد وارد می‌سازد، به گونه‌ای که اگر در زمان طلایی پس از سانحه به بیمارستان مراجعه نکند اگر هم زنده بماند دچار زندگی نباتی شده و هزینه‌های بسیاری به خانواده و جامعه تحمیل می‌کند.
جای چرخ بر مغز!
این دستیار توانمند جراحی مغز و اعصاب در پاسخ به نوع تروما و آسیبی که به سر حین دوچرخهسواری وارد می‌شود، چنین می‌گوید: در تروماهای به سر اغلب شاهد خونریزی در دو ناحیه شبکه عنکبوتیه و زیر لایه مغز هستیم که در هر دو مورد زمان طلایی دو تا چهار ساعت برای انجام اقدامات ضروری و جراحی نیاز است، این در حالی است که با توجه به ساختار آناتومیکی سر و افزایش سطح تماس آن با محیط، اگر این افراد کلاه ایمنی به سر داشتند نهایتا دچار برخورد مغز با جمجمه می‌شدند که با چند روز بستری و علایم محدود می‌توانستند به زندگی سابق خود بازگردند.
علائم هشدار
وی همچنین در پاسخ به نشانه‌های خطر در تروماهای سر حین تصادف با دوچرخه توجه به این علائم را بسیار مهم می‌داند: سردردهای فزاینده‌ای که به مسکن جواب نمی‌دهد، گیجی و بی‌قراری، افت سطح هوشیاری و خواب آلودگی، حالت تهوع و استفراغ، کبودی دور چشم و گوش که باید حتما در اولین فرصت به بیمارستان مراجعه کنند.
انتقال غلط= فلجی دائم
دکتر دوست آبادی به نکته بسیار مهمی پیرامون برخورد درست در صحنه تصادف اشاره کرد و معتقد بود:
متاسفانه ما با بیمارانی مواجهه هستیم که در اثر تصادف دچار آسیب خفیف در ناحیه ستون فقرات می‌شوند که شوربختانه در اثر انتقال نادرست و کشیدن ناحیه سر و گردن این آسیب شدت و عمق غیر قابل بازگشتی پیدا کرده و وقتی به ما مراجعه می‌کنند که مسیر نخاع و اعصاب آسیب جدی غیرقابل بازگشت دیده است، بنابراین توصیه می‌کنم حتما در مواجهه با فردی که تصادف با دوچرخه یا هر وسیله نقلیه‌ای دارد ابتدا ناحیه سر و گردن را با هر وسیله، حتی دو تکه مقوای سفت بی‌حرکت کنند و دو نفری اقدام به خروج و یا انتقال آن به ماشین و آمبولانس کنند.
این پزشک ورزشکار در پایان ضمن تایید فواید ورزش دوچرخهسواری از جامعه خواست که با ایمن کردن خود به وسیله کلاه، خویش را از لذت این ورزش مفرح محروم نکنند.
حرفه‌ای‌ها هم بله!
«علی خالقی» جوانی که سابقه هفت سال دوچرخهسواری حرفه‌ای در مسیرهای شهری و غیرشهری دارد به تازگی در اثر سقوط از دوچرخه دچار شکستگی ترقوه و دنده‌هایش شده، این دوچرخه‌سوار از دلایل بروز چنین حادثه‌ای برای وی که کاملا حرفه‌ای و بامهارت رکاب می‌زند چنین می‌گوید: مهم‌ترین عامل این حادثه برای من کاهش دقت و تمرکز در انجام حرکات ویژه دوچرخهسواری کوهستان بود که منجر به فرود غیرایمن و چنین اتفاقی شد و اگر کلاه ایمنی نداشتم که تمام نیروی زمین به سر من را جذب کند قطعا دچار خونریزی‌های وسیع مغزی می‌شدم.
تب دوچرخهسواری
این دوچرخه‌سوار حرفه‌ای در پاسخ به الزامات دوچرخهسواری شهری بیان کرد: این روزها دوچرخهسواری به یک تفریح جذاب برای اکثر مردم تبدیل شده که متاسفانه اغلب بدون آگاهی از قوانین و شرایط فقط برای تفریح و یا حتی چشم و هم چشمی بدون داشتن حداقل‌های ایمنی نظیر کلاه، دستکش و یا مهارت لازم دوچرخهسواری می‌کنند؛ بنده معتقدم هر چقدر هزینه در این زمینه صورت بگیرد از بروز خطر حتی در مسیرهای خلوت و یا با سرعت کم پیشگیری می‌کند و در صورت بروز حادثه هم عوارض قابل جبرانی به همراه دارد، بنابراین دوچرخهسواری غیر ایمن را توصیه نمی‌کنم.
همزیستی غیر مسالمت آمیز دوچرخه با ماشین!
وی به مهم‌ترین چالش‌های دوچرخهسواری شهری اشاره دارد و بیان می‌کند: در شهرهای ما یکی از پرخطرترین شرایط برای دوچرخه‌سواران عبور خودروها با فاصله کم از آن‌ها و رعایت‌نکردن فاصله ایمنی یک و نیم متر با دوچرخه‌سوار است که متاسفانه در سالهای اخیر به واسطه همین تعرض به حریم دوچرخه‌سوار چند تن از ورزشکاران حرفه‌ای را از دست دادیم، همچنین تردد در مسیرهای شلوغ و یا نداشتن شناخت به مسیر نیز از چالش‌های جدی این موضوع به حساب می‌آید که همه موارد فوق در کنار رعایت‌نکردن نکات ایمنی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیر و طولانی برای فرد به همراه بیاورد، چه بسا هرگز نتواند دوچرخهسواری بکند.
لذت زندگی یا لذت دوچرخهسواری؟
قطعا لذت دوچرخهسواری در مسیرهای جذاب و با سرعت زیاد از لذت زندگی بیشتر نیست، پس با بی‌مبالاتی این لذت را از خود و خانواده امان دریغ نکنیم، البته رانندگان نیز در نظر داشته باشند که تصادف با دوچرخه‌سوار به آن‌ها ضرر مالی می‌زند اما برای دوچرخه‌سوار مرگ و آسیب را به همراه دارد.
نظر یک مربی
«مهدی حیدری» مربی رسمی دوچرخهسواری نظر متفاوتی نسبت به وقوع حوادث دوچرخه دارد و معتقد است: با توجه به این‌که دوچرخه یک وسیله مکانیکی است و مبتنی بر تعادل فرد است، قاعدتا حادثه نیز یک امر طبیعی در این زمینه به حساب می آید، اما چون سطوح آسیب‌پذیر در دوچرخهسواری بیشتر است و به عوامل محیطی نظیر هموار بودن سطوح مقطع، تمرکز دوچرخه‌سوار و استاندارد بودن دوچرخه بستگی دارد عمدتا شاهد آسیب‌های جدی‌تری نسبت به سایر وسایل نقلیه برای دوچرخه‌سوار هستیم کمااین‌که در افراد حرفه‌ای نیز موارد بیشماری از آسیب‌های متعدد در سابقه زندگی حرفه ایشان می‌شنویم.
وی همچنین به نقش حوادث به عنوان تجربه‌ای به منظور پیشگیری از سوانح مشابه یاد می‌کند و اذعان می‌دارد که تجربه گرفتن از حوادث در کاهش بروز آن‌ها می‌تواند تاثیر به سزایی داشته باشد.
قانون و متجاوزان به دوچرخه
این دوچرخه‌سوار با سابقه عوامل مهم در بروز حوادث شهری را چنین برمی‌شمرد: بخش اعظمی از حوادثی که دوچرخه‌سوار را تهدید می‌کند مربوط به رانندگان و بی‌توجهی آن‌ها نسبت به این شکل از حمل‌ونقل است که اگر مسیرهای ایمن دوچرخه و یا کاهش سرعت ترافیک شهری را داشته باشیم به میزان متنابهی از وقوع آن کاسته می‌شود.
وی که همه ترددهای شهری خود را با دوچرخه انجام می‌دهد، معتقد است نبود جریمه و قوانین ویژه برای متجاوزان به حریم دوچرخه در بروز حوادث شهری نقش موثری دارد و می‌توان با حمایت مسئولین و مطالبه‌گری جامعه ورزشی در جهت کاهش آن گام برداریم. کمااین‌که دوچرخه منفعتی چند جانبه برای دوچرخه‌سوار، جامعه و سایر افراد دارد چراکه با کاهش آلودگی هوا و سرو صدا به زیبا کردن چهره شهر نیز کمک شایانی می‌کند.
فرهنگ یا زیرساخت؟
«پارسا افلاکیان» نوجوان هفده ساله با انگیزه‌ای که طی چهارسال گذشته نیمی از ترددهای درون شهری او برای مقاصدی چون خرید، کلاس و ورزش را با دوچرخه انجام می‌دهد به تازگی دچار سانحه تصادف با اتومبیل شد که خوشبختانه به علت داشتن کلاه ایمنی بدون عارضه جدی ختم به خیر شد. پارسا در پاسخ به عوامل مهم در بروز چنین خطراتی معتقد است که ۵۰ درصد مربوط به زیرساخت‌های فیزیکی است و مابقی به فرهنگ جامعه و پذیرش دوچرخهسواری در بستر حمل و نقل عمومی برمی‌گردد.
وی همچنین اهم قوانین حیاتی برای داشتن دوچرخهسواری ایمن را از سوی دوچرخه‌سواران چنین برمی‌شمرد: توقف و توجه به چراغ راهنمایی و تقاطع، حفظ فاصله مناسب با خودروهای پارک شده و در تردد، تغییرندادن ناگهانی مسیر و مزاحمت برای سایر وسایل نقلیه.
نوجوان دوچرخه‌سوار گزارش ما به لزوم استفاده از کلاه ایمنی و دستکش حتی برای دوچرخهسواری شهری توصیه بسیار دارد و معتقد است با دوچرخه شهرها زیباتر و زندگی سبزتر خواهد شد.