به تاریکی دشنام مده، چراغی بیافروز!
به بهانه انتشار دومین شماره مجموعه «مادستان»
*مهرداد نهاوندچی
*روزنامهنگار
بعد از وقفهای پنج ساله، انتظارها به سر رسید و سری دوم از مجموعه «مادستان» در راستای شناخت هر چه بیشتر تاریخ، تمدن، فرهنگ، هنر، ادبیات و شخصیتهای برجسته همدان منتشر شد. مجموعه اول، هر چند مورد استقبال فراوان علاقهمندان قرار گرفت، ایراداتی نیز داشت. نبود انسجام موضوعات، رعایت‌نکردن رویه یکسان محتوایی و همچنین، نداشتن انسجام درون متنی و ساختاری، اثر را به یک جُنگ شبیه کرد تا اینکه یک مجموعه منسجم مقاله علمی یا جُستار در مورد فرهنگ عامه همدان یا همدانشناسی. از اینرو، در مجموعه دوم سعی شده به شکلی منسجم، از الگوی خاصی پیروی شود و مقالات برای مخاطبان به شکل استانداردی ارائه شود؛ کما اینکه دقت بالا در رعایت ساختار و کیفیت مناسب محتوای مقالات سری دوم، به وضوح این مهم را محقق ساخته است. این اثر میتواند گام خوبی برای پیمودن مسیر شناخت فرهنگ عامه مردم همدان یا «همدانشناسی» باشد. باری، مجموعه «مادستان» میتواند چراغ روشنی به سوی شناخت فرهنگ عامه (فولکلور) و ارتقای سطح دانش در زمینه حفظ خُرده فرهنگهای همدان باشد. این مجموعه پژوهش را شاید نتوان کتاب یا مجموعه مقاله (مجله) نامید و از رو میتوان از آن تحت عنوان «نامواره» نام برد.
در این مجموعه ارزشمند از حوزههای مختلف تاریخ، ادبیات، هنر، باستان شناسی و فرهنگ عامه این مقالات را میخوانیم:
- داستان «جمهوری» همدان از دکتر پرویز اذکائی در باب شورش تاریخی در همدان.
- دود دل بر سر الوند (ردپای الوند در تاریخ و ادب ایران‌زمین) از دکتر محمد بقایی ماکان در باب جایگاه کوه الوند در ادبیات و مکتوبات ادب پارسی.
- «قاضی ابوالسّائب همدانی» از دکتر مهدی علیائی مقدم در باب ابوالسائب، عالم و قاضی برجسته قرن چهارم هجری.
- «گزارشی از حضور خاقانی شروانی در همدان و مشاهدات و دیدگاههای او براساس منظومه تحفهالعراقین» از دکتر علی اصغر بشیری در باب مشاهدات و نگرشهای خاقانی در سفر خود درباره همدان.
- «دیدار دو تن از شخصیت‌هایِ برجسته هندوستانی با سید حسین مدنی معروف به مترجم نظام در تهران» از دکتر لیلا عبدی خجسته.
- همدان در عهد سلطان صاحبقران (همدان عهد قاجار از منظر یک سفرنامه نویس اروپایی) از دکتر عبدالله نصرتی.
- «همدان از نگاه عین‌القضات همدانی» از طاهره محمودی رحمت و آقای صابر مرسلی.
- «نگاهی به حمام های عمومی همدان» از عباس زند در باب معرفی آداب و رسوم و معرفی حمامهای تاریخی همدان،
- «نگاهی مختصر به پیشینه نقاشی در ایران» از نصرالله آژنگ.
- «گزارش توصیفی مقدماتی لایه نگاری تپۀ هگمتانه همدان» از دکتر علی ه‍ژبری.
- و همچنین «ردپای ساغرریزی در همدان با نگاهی به سنگ نگاره (مهری) یخچال» از حسین زندی در باب تاریخچه آئین ساغرریزی در تمدنهای تاریخی پیشین و به خصوص همدان.
امیدوار هستیم انتشار این اثر و مجموعه کتب تحت عنوان «همداننامه» باعث ایجاد انگیزه برای جمع آوری، تلخیص، انتشار و به معرض عموم قرار دادن آثار مهجور مانده در زمینه فرهنگ عامه همدان باشد. چه بسیار مقالات، اشعار، داستان، نمایش نامهها و نوشتارهای ارزشمند در زمینههای مختلف فرهنگ عامه همدان که در گوشه گوشه این کهن شهر در حال خاک خوردن هستند و به شدت در معرض نابودیاند؛ زمان برای حفظ این میراث ارزشمند به شماره افتاده و استخراج این گنجینهها یک عزم همگانی میطلبد. امید است تلاشهای همه عوامل اجرایی، هیئت تحریریه و آثار ارزشمند این مجموعه، مورد توجه علاقهمندان، اهالی فرهنگ، ادب و هنر استان و کشور قرار بگیرد و با تدوام کار دبیرخانه این مجموعه و همکاری اساتید، پژوهشگران، دلسوزان و مردم فرهیخته، شمارههای بعدی این مجموعه پربار، رسالت فرهنگی خود را به خوبی پیش برده و تبدیل به مرجع مناسبی برای علاقهمندان و پژوهشهای آتی شود.
در پایان این نوشتار اجازه دهید؛ اقدامات شایسته همه عوامل این مجموعه و به ویژه «حسین زندی» را برای جمع آوری، داوری، گزینش، ویراستاری، حروف چینی، صفحه آرائی، اخذ مجوز، انتشار و توزیع این اثر ستایش کنم.