*محمدمهدی اسدی
همدان شهری سردسیر با آب و هوایی خوب و دلپذیر است که در دامنه زیبای کوهستان الوند قرار گرفته است. حالت کوهپایه‌ای بی‌نظیر این شهر باعث شده در فصل‌های گرم سال مراتع بکر فراوان، دشت‌های سرسبز و خوش آب و هوا و در تمام طول سال چشمه‌های جوشان و رودهای بسیاری داشته باشد. این منطقه به‌دلیل مرتفع و کوهستانی‌بودن برای تأمین آب خود و حفظ هوای مطلوبش به بارش بسیار زیاد برف در فصل سرما نیاز دارد. برف‌هایی که بر روی دامنه و قله‌های کوهستان می‌نشیند تا اوایل یا اواسط تابستان به عنوان یخچال‌های طبیعی باقی می‌ماند؛ برفی که آرام آرام آب شود و فرصت کافی داشته باشد تا در اعماق زمین نفوذ کند و در همان جا هم ذخیره شود و نیاز آبی منطقه را برای مدتی برآورده کند.
شاید به همین خاطر است که برف در این منطقه از اهمیت بسیار بیشتری نسبت به باران برخوردار است. برف برخلاف آب باران که آب جاری است در این شهر کوهستانی ماندگاری خوبی ندارد، در این منطقه سعی شده برای استفاده از آب باران این آب را در پشت سدها ذخیره کنند تا از هدررفت سریع آن جلوگیری شود، اما برف، آب بسیاری را در قالب ماهیت خود ذخیره می‌کند، آبی که از آب شدن برف باقی می‌ماند، می‌تواند نیاز شهر و محیط زیست را برای مدت طولانی برآورده کند؛ به همین خاطر معمولا مقدار بارش در فصل‌های پربارش مثل پاییز و زمستان و بهار پاسخگوی فصل کم بارش تابستان نیز هست، اما در سال‌های اخیر بارش برف و باران به‌شدت کاهش یافته؛ به گونه‌ای که این شرایط خطرناک کاملا در مشکلات منطقه مشاهده می‌شود ایران در منطقه خشک جهان واقع شده است و همدان هم جزوی از این کشور است؛ یعنی خشکی برای منطقه خوش آب و هوایی مثل همدان یک تهدید بزرگ به‌شمار می‌رود.
اگر درباره این مسئله خطرناک با خرد و تدبیری درست پیش نرویم خشکی به بزرگترین تهدید برای زیست موجودات زنده این سرزمین تبدیل می‌شود. خشکسالی‌های پی در پی در این سال‌ها، بالارفتن جمعیت، استفاده نادرست از آب، نیروگاه‌های آبی که از آب های زیرزمینی برای تولید برق استفاده می‌کند، کشاورزی غیراصولی و… همه و همه باعث کمبود آب شدید در این منطقه شدند. این رخدادها به گونه ای هشدار می‌دهند که در سال‌های اخیر چند نقطه خطرناک کانون کویری شدن در برخی بخش‌ها دید شده. این مشکل و تهدید بسیار بسیار جدی برای حیات همه موجودات زنده منطقه به شمار می‌رود. مشکل آب تنها ویژه انسان‌ها نیست، بلکه زندگی و زیست بوم حیوانات و گیاهان بومی استان یا پرندگان مهاجران که هر سال به این منطقه می‌آیند، آسیب می‌بینند.
ادامه حیات محیط زیست و هوای خوب این منطقه را بی‌شک مدیون بارش برف و باران هستیم و کمبود بارش بزرگترین تهدید برای زنجیره غذایی جانوران این منطقه است. اگر بارش‌ها به هر دلیلی کم شود، ممکن است زنجیره غذایی به هم بخورد و آسیب شدید ببیند. کبود آب در سال‌های اخیر به صورت چشمگیری خود را نشان داده. یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت روستاییان، کشاورزان و دامپروران و چوپانان به شهر و تغییر شغل بسیاری از مردم مسئله مهم بارش برف و باران و در نتیجه آب است؛ مسئله ای که حتی روی مهاجرت پرندگان و حیوانات هم اثر گذاشته. بی‌آبی و خشکی، تالاب‌ها و رودها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. افزون بر اینها اگر در این‌باره فکر نشود هم بیکاری‌ها زیاد، هم تهیه غذا برای مردم دچار مشکل و هم آب و هوای خوب و مطلوب از منطقه گرفته می‌شود. معیشت مردم کاملا به آب وابسته است. نبود آب به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث رشد بیماری‌ها می‌شود و بزرگترین تهدید برای بهداشت است. البته کمبود بارش‌ها و در نتیجه کمبود آب در همدان روی فضای سبز شهری هم اثر می‌گذارد و شهری که باغ‌های فراوان، بوستان‌ها و میدان و بلوارهای سرسبز دارد و با دره‌هایی با آب و هوای خوب و پر دار و درختش معروف است، کمبود آب چه بلایی نمی‌تواند باشد.