کابوس قیمت گزاف مسکن جایگزین رویای خرید خانه

*آیدا شاکر

*روزنامه‌نگار

موضوع نرخ­ نجومی مسکن در همدان متاسفانه مبحث جدیدی نیست. سال­هاست با مقایسه نرخ خرید و فروش و اجاره‌بهای مسکن در همدان با کلان­ شهری مانند تهران می­توان به این قیمت­های گزاف پی پرد. موضوعی که شاید به نگاه تجاری همدانی­ها به املاک مرتبط باشد. زیرا اغلب مالکین همدانی، در فقدان صنعتی پویا و اقتصادی رو به رشد در این استان، خرید و فروش یا اجاره املاک خود را راه نخست و آسانی برای کسب درآمد می­پندارند و جای خالی نهادی برای قیمت­گذاری صحیح و اصولی بر املاک نیز سبب می­شود هر شخص براساس انصاف خود نرخی تعیین کند و راهی برای اعتراض به نرخ تعیین شده نیز وجود نداشته باشد.

طی سال اخیر و به دنبال شیوع ویروس کرونا، بسیاری از کسب­ و کارها با مشکل روبه‌رو شدند و افراد زیادی کار خود را از دست دادند. در این شرایط نرخ خرید و فروش و اجاره بهای مسکن نیز در کل کشور با صعودی بی­سابقه همراه بود و همدان نیز از این قاعده مستثنی نشد. در این شرایط افراد بسیاری نه تنها شغل و درآمد خود را از دست داده‌اند، بلکه با مشکل هزینه‌های مسکن نیز دست به گریبان شده‌اند. افزایش نرخی که به گفته کارشناسان و متخصصان این حوزه کاملا بدون چهارچوب رخ داده و سبب افزایش بی‌قاعده نرخ اجاره‌بها نیز شده است.

نرخ‌های نجومی

امیر که در مرکز شهر همدان یک مغازه  اجاره کرده است در آستانه نخستین سال قرارداد اجاره مغازه خود قرار دارد. او ضمن ابراز تاسف از شرایط و نرخ اجاره بهای املاک در همدان می­گوید: در مجموع قیمت ملک در همدان با شرایط و موقعیت شهر هم­خوانی ندارد. اجاره بهای مغازه ما در همدان با شهرهای بزرگ­تری که مشتریان بیشتری دارند، برابر یا حتی بیشتر است و این باعث می­شود کار در بازار برای مستاجران بسیار دشوارتر شود.

وی می­افزاید: مشکلات ما با شیوع ویروس کرونا خیلی بیشترشد. زیرا به علت اعمال قرنطینه، شغل و صنف ما مدت زیادی تعطیل بود بدون این‌که حمایتی از نهادهای دولتی یا غیردولتی داشته باشیم. صاحب ملک هم اجاره بهایش را طلب می­کند در حالی که بیشتر از چندین ماه هیچ­گونه درآمدی نداشته‌ایم.

این فروشنده خاطرنشان می­کند: در حال حاضر با هر دشواری اجاره بهای مغازه را پرداخت کرده‌ام اما مالک برای تمدید قرارداد برای سال آینده بیشتراز دو برابر مبلغ کنونی را درخواست داده است و نه تنها مبلغ اجاره را زیاد کرده، خواسته است که اجاره یکسال آینده را یک جا پرداخت کنم به همین دلیل مجبورم به دنبال مغازه دیگری باشم اما متاسفانه قیمت­ها واقعا باورنکردنی شده‌اند و به نظرم این کار صاحبان ملک آن هم در شرایطی که کرونا کسب و کارها را با مخاطره روبه‌رو کرده، به دور از انصاف است.

افزایش سه‌برابری اجاره

نازنین و همسرش که به تازگی تشکیل خانواده داده‌اند با مشکل دیگری مواجه هستند. نازنین در این خصوص می­گوید: سال ۹۸ خانه‌ای ۹۰ متری در شهرک بهشتی اجاره کردیم و زندگی مشترکمان را شروع کردیم اما متاسفانه سال گذشته صاحب­خانه مان نرخ اجاره بها را سه برابر افزایش داد و دلیل این کار را افزایش قیمت مسکن در محله شهرک بهشتی عنوان کرد. تهیه این میزان اجاره بها برایمان دشوار بود و تصمیم به جابه‌جایی گرفتیم اما قیمت­ها ناگهان آن‌قدر افزایش داشت که ترجیح دادیم با هر دشواری، اجاره‌خانه‌ای که در آن ساکن بودیم را فراهم کنیم تا حداقل از هزینه‌های اسباب‌کشی رها شویم اما امسال نیز صاحبخانه ما مبلغ اجاره را دو برابر کرده است که فراهم کردن آن از توان درآمدمان خارج است و ما مجبور به جابه‌جایی شده‌ایم و پیدا کردن خانه با نرخ‌های کنونی برایمان به کابوس تبدیل شده است و در صورتی که نتوانیم خانه‌ای پیدا کنیم، مجبوریم با خانواده همسرم زندگی کنیم تا شرایط اقتصادی­مان برای رهن خانه فراهم شود چراکه با قیمت­هایی که دائم در حال افزایش هستند و درآمد ثابت بدون افزایشی که ما داریم، هیچ­وقت قادر به خرید خانه نخواهیم بود.

می‌خواستم خانه بخرم، اجاره‌نشین شدم

رضا نیز که به دنبال رهن کامل خانه‌ای برای خانواده سه نفره خود در محله پردیس همدان است بیان می­کند: مبلغی که در حال حاضر برای رهن کامل خانه می­خواهم پرداخت کنم، سال گذشته تصمیم داشتم برای خرید خانه‌ای در شهرک بهشتی بپردازم. امسال تصور می­کردم می­توانم بالاخره به آرزوی خانه‌دار شدن برسم اما با اندکی جست‌وجو برای خانه متوجه شده‌ام با این مبلغ نمی­توانم خانه‌ای خریداری کنم و در حقیقت مبلغ خرید خانه حتی در محله‌های متوسط که در گذشته می­شد با قیمت بهتری خانه خرید، آن‌قدر زیاد شده است که نمی­توان مبلغ درخواستی را پرداخت کرد بنابراین تصمیم گرفتم با پولی که می­خواستم خانه بخرم، خانه‌ای در محله بهتری رهن کامل کنم تا حداقل از پرداخت اجاره خلاص شوم!

وی می­افزاید: متاسفانه مبلغ اجاره بهای خانه در همدان هیچ گونه هم‌خوانی با درآمد غالب همدانی­ها ندارد. نمی­دانم این نرخ­ها بر چه اساس تعیین می­شود و چرا هیچ نظارتی از سوی نهادهای متولی بر آن­ها نمی­شود.

قانون نه، مالک

«ابراهیم جمالی» رئیس اتحادیه صنف مشاوران املاک شهرستان همدان با اشاره به شرایط نامناسب و افزایش نرخ مسکن در همدان بیان می­کند: متاسفانه قیمت مسکن در همدان بیش از حد زیاد شده است که مهم­ترین علت این امر نبود دستگاه متولی تعیین نرخ و نظارت بر قیمت مسکن است و قیمت‌گذاری در حال حاضر کاملا سلیقه‌ای بوده و براساس خواست مالک تعیین می­شود.

جمالی در خصوص نقش مشاوران املاک در تعیین قیمت­ مسکن، تاکید می­کند: بنابر قانون، مشاورین املاک تنها واسطه برای طرفین قرداد محسوب می­شوند و وظیفه آنان پیدا کردن خریدار برای فروشندگان است و براساس این وظیفه نیز حق الزحمه دریافت می­کنند. مشاوران املاک نه تنها نقشی در قیمت­گذاری ملک ندارند بلکه براساس قانون اجازه‌ای نیز برای این کار نداشته و هر مشاوری که اقدام به تعیین قیمت کند کار اشتباهی کرده است و باید با وی برخورد قانونی شود بنابراین کار ما تنها واسطه‌گری است اما متاسفانه برخی افراد به اشتباه تصور می­کنند که مشاورین املاک قیمت­ها را تعیین می­کنند و ما را باعث این گرانی می­دانند در صورتی که این‌طور نیست و اگر شخصی نیز در این صنف قیمت­گذاری کند عملی غیرقانونی مرتکب شده است.

نظارت نیست

وی می­افزاید: متاسفانه ما نهاد یا اتحادیه‌ای برای قیمت­گذاری و نظارت بر قیمت املاک نداریم در واقع یکی از راه‌های برون رفت از شرایط کنونی و جلوگیری از رشد قیمت­ها خصوصا در همدان، وجود ارگان و نهادی است که زیر نظر نهادهای دولتی و با کمک کارشناسان مربوطه مانند کارشناسان راه و شهرسازی، مهندسین معمار، مشاوران املاک و مانند این اقدام به تعیین و ثبت قانونی نرخ املاک کنند و فروشنده موظف باشد براساس این نرخ که تصویب و به ثبت می­رسد، ملک خود را به فروش برساند یا اجاره دهد. این موضوع نه تنها سبب ثبات قیمت مسکن در بازار می­شود بلکه اجازه سواستفاده را به سوداگران نمی­دهد و در عین حال سبب می­شود آمار خرید و فروش و اجاره املاک در هر منطقه ثبت و به شکل بانک اطلاعاتی حفظ شود.

نوسانات شدید نرخ املاک

جمالی معتقد است: تشکیل این نهاد، بنگاه­ داران و مشاوران املاک را نیز مستلزم رعایت نرخ مصوب برای خرید و فروش می­کند و در عین حال برای کارشناسان و متخصصین قیمت­گذاری نیز اشتغال ایجاد می­کند.

رئیس اتحادیه صنف مشاوران املاک شهرستان همدان ضمن ابراز تاسف از نوسانات شدید نرخ املاک در همدان بیان می­کند: بیش از ۳ دهه در این صنف مشغول به کار بوده‌ام و هرگز تصور نمی­کردم زمانی نرخ مسکن آن‌قدر زیاد شود که ملکی که با قیمت متری ۲میلیون تومان به فروش می­رسید در مدت کوتاهی به بیش از ۲۰ میلیون تومان به ازای هر مترمربع برسد. در این شرایط نرخ اغلب خانه‌ها به بیش از یک میلیارد تومان رسیده است و یک کارمند اگر پیش از این با وام و پس­انداز امید به خانه‌دار شدن داشت، حتی با  گرفتن ۱۰ وام همزمان نیز نمی­تواند این مبالغ را برای خرید خانه فراهم کند.

وی در انتها تاکید می­کند: همواره به همشهریان و شهروندان محترم توصیه می­کنم برای خرید و فروش املاک خود هرگز شتاب­زده و عجولانه اقدام نکنند و پیش از تصمیم­گیری نهایی حتما تحقیقات کافی را به عمل آورند چراکه متاسفانه تصمیم­گیری شتاب­زده در این نوسانات بازار سبب شده است بسیاری افراد ملک و دارایی خود را از دست بدهند. همچنین هنگام حضور در دفتر مشاوران املاک حتما پروانه کسب و مباشرت اشخاص را چک کنند و با افراد موردنظر مطابقت دهند و درصورت اطمینان وارد معامله شوند.